күңел

I сущ.

1) душа́, се́рдце || душе́вный, серде́чный

күңелне тынычландыру — успоко́ить ду́шу (сер́дце)

күңел кичерешләре — душе́вные (серде́чные) пережива́ния

күңел җылысы — душе́вная теплота́

күңел кыйналу — душе́вно страда́ть

күңел пошыну — душа́ не на ме́сте

күңел рәхәтләнү — блаже́нствовать душо́й

күңел теләү — захоте́ть

кеше күңеле - кара төн — (посл.) чужа́я душа́ - потёмки

2)

а) вну́тренний, духо́вный мир

күңел байлыгы — бога́тство духо́вного ми́ра

күңеле шундый — духо́вный мир его́ тако́в

б) хара́ктер, сво́йство хара́ктера

күңеле каты - теле татлы — (погов.) хара́ктер его твёрд, (но) речь сла́дка

3) расположе́ние духа́; настрое́ние, дух; самочу́вствие

күңелем бозылды — у меня́ испо́ртилось настрое́ние (от чего-л.)

4)

а) симпа́тия, любо́вь; расположе́ние, устремле́ние к кому, чему-л.

минем сиңа күңелем бар — у меня́ есть симпа́тия к тебе́

ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) любо́вь ма́тери - к дитя́ти, а у того́ - к степи́

б) диал. жела́ние

күңелем шул — моё жела́ние таково́

5) ду́мы, мысль, мы́сли; созна́ние

күңеле бу эштән ерак — ду́мы его́ далеки́ от э́того де́ла

6) па́мять

күңелдә йөртү (саклау) — храни́ть в па́мяти

7) интуи́ция, душа́

күңеле белән сизенү — чу́вствовать, чу́ять душо́й; интуити́вно дога́дываться

күңелем алдамый — интуи́ция (меня́) не обма́нывает (меня́ не подво́дит)

8) в знач. нареч. күңелдә в уме́

бишне язабыз, бер күңел(дә) — пять запи́шем, оди́н в уме́

•

- күңел аздыргыч

- күңел аздыру
- күңел аздыручы
- күңел азу
- күңел белән
- күңелем белән
- күңелең белән
- күңеле белән
- күңел белән уйлап
- күңел белән уйлау
- күңел беркетү
- күңел биздергеч
- күңел кайтаргыч
- күңел биздерү
- күңел кайтару
- күңел боегу
- күңел борчылу
- күңел тынычсызлану
- күңел бушату
- күңел газабы
- күңел газаплары
- күңел йомшару
- күңел йомшау
- күңел кайту
- күңеле кайту
- күңел киңлеге
- күңел күтәрелү
- күңел күтәрү
- күңел күтәрмәү
- күңел күтәрә алмау
- күңел нечкәртү
- күңел нечкәрү
- күңел өчен
- күңелен күрү
- күңелен табу

••

күңел белән дә, тәне белән дә — душо́й и те́лом

күңел(е) буш — (мне, тебе́, ему́) ску́чно, в (мое́й, твое́й, его́) душе́ пустота́

күңел даруы — бальза́м для души́; лека́рство от душе́вных мук

күңел җиңеләю — полегча́ть на душе́

күңел(не), күңелен җиңеләйтү — облегчи́ть (отвести́) ду́шу; изли́ть ду́шу

күңел иләсләнү — искуша́ться душо́й

күңел йогышу (йогу) — см. күңел яту

күңел курку — опаса́ться всей душо́й, си́льно боя́ться, тру́сить

күңел капчыгын чишү — изли́ть ду́шу (букв. развяза́ть мешо́к души́)

күңел (күңеле) киңәю — расще́дриться душо́й

күңел (күңеле) китек (сынык) — оби́женный (жизнью, обстоятельствами); впа́вший в уны́ние; нужда́ющийся в подде́ржке

күңел котырыгы (азынуы) — распу́щенность, жа́дность (до наслаждений, славы и т. п.)

күңел кошы — поэт. возлю́бленная (букв. пти́чка души́)

күңел кылы (кыллары) — поэт. стру́ны души́

күңел кылына тию — затро́нуть чу́вствительные стру́ны (души́)

күңел кымырҗу — беспоко́иться, име́ть жела́ние

күңел кытыклану — зуде́ть || зуд в душе́; лёгкое возбужде́ние в душе́

күңел кәгъбәсе (күңелгә кәгъбә) итү (кылу) — де́лать, сде́лать возлю́бленной (возлю́бленным); сде́лать да́мой се́рдца

күңел күге — поэт. духо́вный мир (букв. небеса́ души́)

күңел сүрелү — разочарова́ться; охладе́ть душо́й

күңел сыну — па́дать/пасть ду́хом; надломи́ться (вследствие неудач, разочарований и т. п.)

күңел (күңеле) тар — чёрствый, злой (душо́й); зави́стливый; скупо́й

күңел тарлыгы — чёрствость, злость в душе́; зави́стливость; ску́пость

күңел тарлыгыннан — от за́висти

күңел тартуы — влече́ние се́рдца

күңел тартылу — вле́чься, тяну́ться (о душе, сердце)

күңел (күңеле) төзек — с до́брыми чу́вствовами; добронра́вный, благонра́вный

күңел төзеклеге — до́брый настро́й души́, добронра́вие, благонра́вие

күңел (күңелеңне) төшерү — поддава́ться, подда́ться уны́нию

күңел тулу — расчу́вствоваться, доходи́ть до слёз; пла́кать от полноты́ чувств

күңел түгелү — см. күңел ташу

күңел үсү (үсеп китү) — окрыля́ться/окрыли́ться душо́й (после хорошего обращения, одобрения, успеха и т. п.)

күңел (күңеле) хуш — в до́бром расположе́нии ду́ха

күңел хушлану — удовлетворя́ться, умиротворя́ться (малым)

күңел хушлыгы — удовлетворе́ние, умиротворе́ние, дово́льство (малым)

күңел эрү — отта́ять душо́й

күңелгә авыр булу (килү, тоелу) — быть в тя́гость душе́; душа́ не лежи́т; дави́ть на ду́шу

күңелгә авырлык — тя́жесть на душе́

күңелеңә авыр алма, ләкин ... — не воспринима́й тяжело́, но ... (при нелицеприятном высказывании кому-л.)

күңелгә (кереп) утыру — (навсегда) запомина́ться; запечатле́ться в душе́

күңелгә китерү — вспомина́ть, вспо́мнить (усилием воли, специально)

күңелгә таш булу (булып төшү) — лечь ка́мнем на́ душу (на́ сердце)

күңелгә төен (төер) — оса́док на душе́

күңелгә ут салу (ягу) — см. ут салу

күңелгә якын алу — принима́ть/приня́ть бли́зко к се́рдцу

күңелгә яту — нра́виться, понра́виться

күңелгә ятышлы (ятымлы) — уго́дный душе́

күңелдән алып ташлау — забы́ть насовсе́м, предава́ть забве́нию

күңелдән китмәү — остава́ться в па́мяти; ника́к не забыва́ться

күңелем синдә генә — то́лько к тебе́ лежи́т моё се́рдце

яшь чагында кемне сөйсәң, күңелең шуңарда була — (песня) кого́ лю́бишь в мо́лодости, к тому́ и лежи́т се́рдце

күңелләр күтәренке — дух (наш) бодр; настрое́ние припо́днятое

күңелең булсын! — будь по-тво́ему!

күңелне йомшарту — смягча́ть/смягчи́ть ду́шу (кого-л.), ублажа́ть (кого-л.)

күңелемне (өметемне) өзмим әле — я ещё наде́юсь на твою́ любо́вь

- күңел бушлыгы

- күңел җитү
- күңел капчыгы
- күңел чиләге
- күңел чүлмәге
- күңел каралу
- күңел киң
- күңеле киң
- күңел китеклеге
- күңел кубу
- күңел кузгалу
- күңел кәгъбәсе
- күңел көзгесе
- күңел күзе
- күңел өшеткеч
- күңел салу
- күңел тарту
- күңел төбе
- күңел төшү
- күңел туңу
- күңел түре
- күңел түреннән
- күңел утыру
- күңел яту
- күңелгә яту
- күңелгә беркетү
- күңелгә керү
- күңелгә килү
- күңелгә салу
- күңелгә тию
- күңелдә төен булу
- күңелдә төер булу
- күңелдә төер булып калу
- күңелдә төер булып тору
- күңел ташу
- күңелгә утыру
- күңелдән чыгару
- күңелен алу
- күңелен аудару
- күңелен аулау
- күңелен сындыру
- күңелен китү
- күңел ачу
- күңелен ачу
- күңеле булу
- күңел булу
- күңелне биләү
- күңелен биләү
- күңелне бәйләү
- күңелне киң тоту
- күңелеңне киң тот!
- күңелне тырнау II сущ.; диал.

грудь; торс, бюст

күңелдән ары күренми ул — то, что ни́же бю́ста, не должно́ быть ви́димым (т. е. неприлично рассматривать)